الواح هخامنشي ايران که بيش از 70 سال است به بهانه ترجمه و پژوهش در مؤسسه شرق‌شناسي شيکاگو باقي مانده بود به گفته رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري دادگاه آمريکا حکم رفع رفع توقيف آن را صادر کرد.
به گزارش مشرق، حميد بقايي؛ معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در گفت‌وگو با فارس درباره صدور حکم دادگاه اسيناف الواح هخامنشي در آمريکا اظهار داشت: دادگاه هفتم استيناف روز سه‌شنبه در آمريکا تشکيل شده و رأي بر اين داده‌اند که اين الواح هخامنشي، آثار فرهنگي محسوب مي‌‌شوند و قابل "توقيف " نيستند.
وي در ادامه افزود: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري طي سال‌هاي گذشته موضوع بازگشت الواح ايراني را با جديت در دست پيگيري داشت به طوري‌که نماينده ويژه و وکيل زبده‌اي را به اين منظور به کار گرفته بود که خوشبختانه با اين حکم دادگاه، اين پرونده نيز بسته مي‌شود و الواح به وطن بازمي‌گردند.
به گفته رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري رقمي حدود 500 هزار دلار طي 2 تا 3 سال اخير براي پيگيري اين موضوع توسط ايران هزينه شده است.
بقايي در پاسخ به اينکه پيگيري‌ها براي بازگشت اين الواح به کشور از چه زماني آغاز مي‌شود؟ گفت: نکته مهم در موضوع الواح هخامنشي صدور حکم دادگاه بود چون طي اين سال‌ها اين الواح در توقيف به سر مي‌برد، از اين به بعد سازمان ميراث فرهنگي با جديت با حکم دادگاه بازگشت الواح از مؤسسه شرق‌شناسي شيکاگو به ايران را پيگيري مي‌کند.
معاون رئيس‌جمهور صدور حکم دادگاه براي رفع توقيف الواح را يک پيروزي بزرگ براي ملت ايران توصيف کرد و گفت: اين پيروزي را به تمام ملت ايران و دوستداران ميراث فرهنگي تبريک مي‌گويم.
سرگذشت 70 ساله الواح ايراني در آمريکا
--------------------------------------------------
الواح هخامنشي ايران که تاکنون در توقيف کشور آمريکا بود قصه‌اي 70 ساله دارد. در سال 1316 در حفاري مشترک ايران و موسسه شرق‌شناسي دانشگاه شيکاگو در تخت‌جمشيد اموال فرهنگي تاريخي ارزشمندي به دست آمد که طبق قانون مصوب سال 1309 اين اموال به دست آمده و از کاوش‌هاي باستاني‌شناسي بين ايران و دانشگاه شيکاگو تقسيم شد.
الواح هخامنشي بخشي از اين اموال بود که سهم دولت ايران شد و براي مدت سه سال به منظور انجام پژوهش‌هاي گسترده به مؤسسه شرق‌شناسي شيکاگو به امانت داده شد.
اين الواح که گل نوشته‌هاي عصر هخامنشي با خطوط ميخي و عيلامي بود نياز به خوانده شدن توسط خط شناسان و کارشناسان مؤسسه شرق شناسي شيکاگو داشت.
8 هزار و 29 لوح سالم و شکسته که خطوط منقوش آن قابل خواندن بود به موسسه شرق‌شناسي امانت داده شد 10 هزار و 800 قطعه نيز شکسته و غير قابل خواندن بود. در مجموع به طور تخميني 15 تا 20 هزار لوح سالم و شکسته وجود دارد که 7500 تا 10 هزار لوح کامل و بين 10 تا 12 هزار قطعه شکسته و خرد وجود دارد.
توقف استرداد الواح در سال 1383
------------------------------------------
مؤسسه شرق‌شناسي شيکاگو در سال 1327 تعداد 179 لوح را به ايران پس داد و در سال 1350 نيز 37 هزار و 74 خرده الواح را مسترد کرد.
مطالعات مؤسسه شيکاگو تا پس از سال 1350 نيز ادامه داشت و در سال 1383 نيز 300 لوح ديگر را به موزه ملي ايران ارسال کردند.
مؤسسه شيکاگو وعده داده بود باقي‌مانده الواح را نيز در نوبت‌هاي بعدي پس از پايان مطالعات پس مي‌دهد.
حراج الواح به منظور تأمين غرامت کشته‌شدگان انفجار بيت‌المقدس
---------------------------------------------------------------------------------
اما به ناگاه در سال 1385 وکلاي 9 نفر از اتباع ايالات متحده آمريکا با وارد کردن اتهام واهي حمايت ايران از تروريسم و تأمين سلاح جهت حماس در جريان بمب‌گذاري 1997 اسرائيل، نزد يکي از محاکم ايالت شيکاگو در آمريکا طرح دعوي کردند و در غياب ايران به عنوان طرف دعوي موفق به اخذ حکم محکوميت ايران به پرداخت مقادير کلاني غرامت به شاکيان پرونده شدند که به منظور اجراي اين حکم، وکلاي شاکيان پرونده در پي توقيف و صدور حکم حراج اموال فرهنگي تاريخي ايران که در موزه‌ها و موسسات آمريکايي از جمله مؤسسه شرق شناسي شيکاگو نگهداري مي‌شدند برآمدند تا مبلغ حاصل از حراج اشياء تاريخي به آنان تحويل داده شود.
مؤسسه شرق‌شناسي به محض صدور حکم توقيف موقت الواح و در برخورد با پرونده اجراي حکم غرامت مربوط به پرونده کشته شدگان انفجار اسرائيل و با صرف 400 هزار دلار مانع از صدور حکم حراج الواح شد اما دادگاه اعلام کرد که مؤسسه شرق شناسي در موقعيت دفاع از حقوق ايران نيست و دولت ايران خود بايد با ثبت دادخواست اعتراض و ورود رسمي به روند قضايي از موضع خود دفاع کند.
ايران وارد پيگيري‌هاي قضايي شد
--------------------------------------------
به محض اين اتفاق، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري با رايزني با وزارت خارج و مرکز حقوقي رياست جمهوري پس از جلسات متعدد با شوراي عالي امنيت ملي نسبت به استخدام وکيل بومي براي پيگيري اين پرونده اقدام کرد.
توماس کورکوران؛ وکيل آمريکايي منتخب ايران در دادگاه شيکاگو لايحه مخالفت ايران با توقيف الواح را در حدود قانون مصونيت‌هاي حکومت‌هاي خارجاي ايالت متحده آمريکا مصوب 1976 ميلادي نزد دادگاه مربوطه در ايلينتويز شيکاگو را تنظيم کرد و رسماً ايران وارد روند قضايي بازگشت الواح ايراني شد و بارها جلسه استماع دادگاه برگزار شد بدون آنکه هيچ تصميم يا حکمي از سوي قاضي صادر شود.
حراج الواح در آمريکا از دزدي هم بدتر است
--------------------------------------------------------
اسفنديار رحيم‌مشايي؛ رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري درباره موضوع حراج الواح ايراني در آمريکا اعلام کرد: "اين موضوع کاملاً غيرمنطقي است و اگر انجام شود مثل دزدي و از آن هم بدتر است. زماني کسي محرمانه چيزي مي‌دزد اما الآن اين الواح در اختيار مراجع قضايي آمريکا قرار دارد و اگر حراج شوند ديگر هيچ اعتباري براي مراجع قضايي آمريکا وجود نخواهد داشت. "
حرکت‌هاي مردمي و اعتراض 500 استاد دانشگاه جهان به رئيس جمهور آمريکا
-----------------------------------------------------------------------------------------------
در سال 1385 همزمان با داغ شدن طرح موضوع حراج الواح هخامنشي در آمريکا، کميته مردمي استرداد اموال فرهنگي تاريخي توسط عباس سليمي نمين؛ مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران و جمعي از متخصصان در بخش‌هاي حقوقي، علمي و تاريخي تشکيل شد که با پرپايي نشست‌ها و گفت‌وگوهاي مؤثر با چهره‌هاي دخيل در اين موضوع تلاش کردند موضع‌گيري خوبي از سوي ايران درباره بازگشت الواح هخامنشي شکيل گيرد.
از سوي ديگر بهمن ماه سال 1387، بيش از 500 نفر از اساتيد دانشگاه‌هاي بزرگ دنيا و بسياري از دانشمندان ايران‌شناس و باستان شناس از سراسر جهان نامه اعتراض‌آميزي را خطاب به رييس جمهور آمريکا درباره اقدام غيرقانوني دانشگاه شيکاگو نسبت به عدم بازگرداندن الواح هخامنشي به ايران و جلوگيري از مصادره اين الواح به امضا رساندند.
در بخشي از اين نامه آمد: «فارغ از بحث‌هاي حقوقي مربوطه، ما باستان‌شناسان امضا کننده از کشورهاي مختلف اروپايي، اقيانوسيه و آمريکا تاکيد مي‌کنيم که الواح هخامنشي جزو مجموعه دارايي‌هاي فرهنگي يک کشور است و نبايد به عنوان دارايي‌هاي عمومي و متد اول قلمداد شوند که در نتيجه ارزش‌هاي مالي آن بتواند براي مقاصد پرداخت خسارت حقوقي مورد بهره‌برداري قرار گيرد، اشيايي عتيقه و ارزشمند متعلق به ميراث فرهنگي ايران در واقع متعلق به کل جامعه بشريت بوده و در نتيجه بايد در اختيار عموم مردم باقي بماند.»
اين اساتيد عمدتاً مربوط به دانشگاه هاروارد، شيکاگو، پنسيلوانيا، سيدني، کمبريج، آکسفورد، دانشگاه تهران، دانشگاه تربيت مدرس، بولونيا، رم، هامبورگ، کيل، آکادمي علوم اتريش، تورنتو، مرکز تحقيقات ملي فرانسه، کلمبيا و ميشيگان بودند.
مخدوش کردن تاريخ ايران با سرقت اموال تاريخي
------------------------------------------------------------
عباس سليمي نمين؛ مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران ضمن انتقاداتي که بر نحوه استرداد 300 لوح که آخرين بار به کشور بازگردانده شد، دارد، معتقد است: هر گاه در جامعه بحث ميراث فرهنگي مطرح مي‌شود ذهن مردم به سمت غارت‌هاي منفعت‌طلبانه مي‌رود و فکر مي‌کنند اگر لوحي از ايران به سرقت رفته يا از دسترس ملت ايران دور شده است منافع مالي در آن مطرح بوده در حالي که مي‌توان نگاه ديگري داشت و ممکن است هدف دخل و تصرف در تاريخ بوده باشد.
وي مي‌گويد: برخي آثار را از دسترس ما دور مي‌کنند يا تخريب مي‌کنند تا در شناخت تاريخي خود توفيق نداشته باشيم که اين موضوع به پيچيدگي بحث الواح مي‌افزايد.
به گفته وي متأسفانه در صورت جلسه استرداد 300 لوح از دانشگاه شيکاگو به ايران تعداد الواح مشخص نشده است و اگر اعقتاد بر اين است در سال‌هاي قبل هم الواحي به ايران بازگردانده شده مشخص نيست چه تعداد بوده و چقدر از اين لوح‌ها باقي مانده است.
ترجمه متون الواح از سال 1980 متوقف شده است
--------------------------------------------------------------
علي‌رغم تمام جنجال‌ها بر سر مالکيت الواح ايراني که تنها به منظور ترجمه متون آن بيش از 70 سال است به دانشگاه شيکاگو امانت داده شده بود، عبدالمجيد ارفعي؛ پژوهشگر اين گِل نوشته‌هاي امانت داده شده اعلام کرده است: "ترجمه متون الواح ايراني از سال 1980 در آمريکا متوقف شده است. "
اين زبان‌شناس و پژوهشگر اين الواح و گِل نوشته‌هاي امانت داده شده به شيکاگو ادامه مي‌دهد: علت اين وقفه در ترجمه نيز به دليل فوت هلک، استاد بنده و مترجم اين الواح بوده البته موضوع مشکلات مالي هم دخيل بوده است.
محتواي نوشته‌هاي اين الواح چيست؟
-------------------------------------------------
اين لوح‌ها بر خلاف ديگر کتيبه‌هاي هخامنشي تخت‌جمشيد که بيانيه‌ها و گفتارهايي رسمي براي همگان و براي آيندگان بوده براي خواندن عموم نوشته و عرضه نشده بوده و در واقع اسناد داخلي و حسابداري کارکنان تخت‌جمشيد و يک بايگاني اداري بوده‌اند.
الواح بازگوکننده رويدادهاي رسمي و حکومتي و سياسي نيستند بلکه در کنار آگاهي‌هاي فراوان ديواني و اداري اطلاعات فراواني از زندگي روزمره و روزگار مردمان عصر هخامنشي در اختيار ما مي‌گذارند.
به موجب اين لوح‌ها ما امروز مي‌دانيم که سازندگان تخت‌جمشيد را بردگان تشکيل نمي‌دادند بلکه مردان و زنان آزاده‌اي بوده‌اند که به اندازه تخصص خود و کاري که انجام مي‌دادند دستمزد مي‌گرفتند.
به آنان نه تنها دستمزدي شايسته که گاه پاداش، هديه و کمک هزينه نيز پرداخت مي‌شده است. آنان مي‌توانستند به هنگام پيمان زناشويي هنگام زايش نوزادي تازه‌رسيده در جشن‌ها و بيماري‌ها از اين پاداش برخوردار شوند.
زنان در تخت‌جمشيد نه تنها کار مي‌کردند، بلکه پابه‌پاي مردان در کارهاي تخصصي و مديريت شرکت داده مي‌شدند. نوجوانان به کارآموزي مي‌پرداختند و کودکان در ساعت‌هاي کاري والدين در کودکستان تخت‌جمشيد نگهداري و تربيت مي‌شدند. لوح‌ها حاکي از آن است که پرداخت نهايي و ريزه‌کاري‌هاي سنگ‌نگاره‌هاي باشکوه تخت‌جمشيد بيشتر دستاورد هنر و توانايي‌هاي زنان هخامنشي است.
برگ برنده دادگاه شيکاگو در دست ايران
---------------------------------------------------------
توماس کورکوران؛ وکيل آمريکايي منتخب دولت ايران در دادگاه شيکاگو نيز پيش از صدور اين حکم دادگاه استيناف هفتم، اعلام کرده بود: به لحاظ حقوقي ايران در پرونده الواح شيکاگو برنده خواهد بود.
به گفته وي بر اساس مستندات محکم موجود اين الواح جزء اشياي تاريخي فرهنگي به شمار رفته و بر اساس قوانين بين المللي و قوانين داخلي کشور آمريکا از هر گونه حراج مصون هستند.
به گزارش فارس، حدود 70 سال است که الواح هخامنشي به مؤسسه شرق‌شناسي دانشگاه شيکاگو به امانت داده شده است و از آخرين باري که تعدادي از اين الواح به ايران پس داده شد حداقل 8 سال مي‌گذرد. اميد است با صدور رأي رفع توقيف الواح ايراني در دادگاه استيناف به زودي شاهد بازگشت اين الواح به کشور باشيم.
